Wanneer is een beslissing van een rechter definitief?

Onlangs kwam er een zaak voorbij waarin de wederpartij, nadat de rechter in een tussenvonnis reeds een inhoudelijke beslissing had genomen, de rechter had verzocht om deze beslissing te herzien. Maar kan een rechter wel op zijn beslissing terugkomen? In hoeverre is de rechter gebonden aan beslissingen die hij eerder in de procedure heeft gemaakt? En wat als een beslissing later in de procedure onjuist blijkt te zijn? Lees hieronder de uitkomst van deze zaak!

Eisen van een goede procesorde

In beginsel is de rechter gebonden aan de in het tussenvonnis uitdrukkelijk en zonder voorbehoud gegeven eindbeslissing. De rechter kan enkel op een eindbeslissing terugkomen indien de eisen van een goede procesorde dit met zich meebrengen. De eisen van een goede procesorde houden normen van het ongeschreven procesrecht in. Uit eerdere uitspraken blijkt dat er conform de eisen van een goede procesorde in ieder geval op de eindbeslissing kan worden teruggekomen indien bijvoorbeeld:

👉 de beslissing blijkt te berusten op een onjuiste feitelijke of juridische grondslag; of indien

👉 het onaanvaardbaar zou zijn om aan de gegeven beslissing vast te houden, op grond van een afweging van alle betrokken belangen en omstandigheden.

Onjuiste feitelijke of juridische grondslag

Een onjuiste feitelijke of juridische grondslag kan bijvoorbeeld voorkomen indien na het tussenvonnis nieuwe feiten aan de orde komen. Ook kan het zijn dat er sprake is van een gewijzigd of voortschrijdend inzicht of dat de rechter in het tussenvonnis fouten heeft gemaakt. Fouten die aan partijen zelf te wijten zijn, zijn mogelijk geen geldige reden op grond waarvan de rechter op een eindbeslissing dient terug te komen.

Dat, in het geval van een onjuiste feitelijke of juridische grondslag de rechter mag terugkomen op zijn eindbeslissing, heeft ermee te maken dat voorkomen moet worden dat de rechter op een ondeugdelijke grondslag een eindvonnis zal wijzen.

Daarnaast valt een administratieve vergissing van de griffie ook onder de uitzondering om op een eindbeslissing terug te komen.

Belangenafweging⚖️

Bij de beoordeling van de rechter of hij op de eindbeslissing terug dient te komen, weegt de rechter het belang van de ene partij bij wijziging van de eindbeslissing tegen het belang van de andere partij bij handhaving van de eindbeslissing af. Tevens weegt de rechter het belang van een voortvarende en doelmatige procesvoering en het belang van een juridisch en feitelijk deugdelijke uitspraak af.

Hoor en wederhoor👂

Indien de rechter op een eindbeslissing terugkomt, dan dient de rechter te motiveren waarom hij dat doet. Verder heeft te gelden dat de rechter, indien hij voornemens is om op een eindbeslissing terug te komen, de andere partij in het kader van het fundamentele recht op hoor en wederhoor, in de gelegenheid moet stellen om op dit voornemen te reageren.

Eindvonnis

In deze zaak heeft de rechter ons netjes de gelegenheid gegeven om te reageren op het verzoek van de wederpartij om de eindbeslissing in het tussenvonnis te herzien. Uiteraard hebben wij gemotiveerd verweer gevoerd tegen het verzoek van de wederpartij. De eindbeslissing van de rechter in het tussenvonnis was immers in ons voordeel. Uiteindelijk heeft de rechter in het eindvonnis overwogen te blijven bij de beslissing in het tussenvonnis en in lijn daarmee eindvonnis gewezen.